Bàn chân bẹt: đối tượng dễ mắc bệnh và phương pháp điều trị hiệu quả

Bàn chân bẹt là một dị tật phổ biến trên toàn cầu, gây tổn thương nghiêm trọng cho thần kinh cột sống và ảnh hưởng đến sự phát triển của người bị bệnh trong tương lai. Việc phát hiện sớm bàn chân bẹt có thể giúp cải thiện hiệu quả điều trị và giảm thời gian phục hồi.

Bàn chân bẹt là gì?

Bàn chân bẹt là tình trạng khi mặt lòng bàn chân trở nên phẳng và thiếu độ lõm (vòm gan chân). Đôi khi, một số phụ huynh có thể nhầm lẫn việc trẻ em bị bàn chân bẹt do tình trạng thừa cân. Thông thường, tình trạng này sẽ tự điều chỉnh và hết khi trẻ đạt khoảng 6 tuổi, miễn là bàn chân của trẻ được vận động đầy đủ và linh hoạt.

Thực tế, tất cả trẻ sơ sinh đều có bàn chân không có vòm, được gọi là bàn chân bẹt. Đến độ tuổi 2-3, vòm bàn chân bắt đầu hình thành cùng với hệ thống dây chằng.

So sánh bàn chân bẹt và bàn chân khỏe mạnh

Vòm bàn chân giúp cơ thể chịu lực, duy trì cân bằng và đi lại một cách nhẹ nhàng, đồng thời giảm thiểu phản lực từ mặt đất khi chân di chuyển. Những người có hệ thống dây chằng quá lỏng lẻo (như trong trường hợp bệnh lỏng lẻo đa khớp) thường dễ bị bàn chân bẹt. Xương trong bàn chân không được cố định chặt chẽ. Khi người bị bàn chân bẹt đi trên cát hoặc để lại dấu chân trên giấy, không có dấu chỗ lõm như dấu chân bình thường.

Phân loại bàn chân bẹt

Bàn chân bẹt có hai loại chính là bàn chân bẹt sinh lý và bàn chân bẹt bệnh lý. Bàn chân bẹt sinh lý là tình trạng phổ biến, có đặc điểm mềm dẻo và có tiên lượng tốt. Đây chỉ là một biến thể của bàn chân bình thường và thường không gây mất chức năng cho bàn chân. Trái lại, bàn chân bẹt bệnh lý thường có đặc điểm cứng và gây mất chức năng cho bàn chân. Đa số trường hợp bàn chân bẹt bệnh lý cần can thiệp và thậm chí phẫu thuật để điều trị.

Triệu chứng thường gặp

Triệu chứng phổ biến nhất của dị tật bàn chân bẹt là đau nhức khó chịu ở bàn chân. Đau được gây ra bởi căng cơ và dây chằng do tình trạng bàn chân không bình thường kéo dài. Ngoài ra, triệu chứng đau nhức cũng có thể ảnh hưởng đến nhiều bộ phận khác trên cơ thể như mắt cá chân, đầu gối, bắp chân, hông, thắt lưng và cẳng chân.

Một vấn đề khác là trọng lượng cơ thể không được phân bố đồng đều. Nếu bạn phát hiện một bên giày mòn nhanh hơn bên còn lại, bạn nên thăm bác sĩ càng sớm càng tốt để kiểm tra tình trạng sức khỏe.

Dáng đi của người bị bàn chân bẹt cũng khác so với người bình thường, bao gồm:

• Chân đi thành hình chữ V.
• Khớp gối xoay trong và hướng vào nhau.
• Cổ chân xoay vào trong hoặc ra ngoài.

Nguyên nhân của dị tật bàn chân bẹt thường liên quan đến thói quen đi chân trên mặt phẳng, sử dụng giày có đế phẳng từ khi còn nhỏ. Một số trường hợp có bệnh lý lỏng lẻo đa khớp có nguy cơ phát triển thành bàn chân bẹt. Đây là một dị tật có yếu tố di truyền, trong nhiều trường hợp, cả bố mẹ và con có thể mắc căn bệnh này.

Các yếu tố khác như gãy xương, các bệnh thấp khớp hoặc liên quan đến thần kinh, béo phì, đái tháo đường, tuổi cao và mang thai đều có nguy cơ cao mắc bệnh bàn chân bẹt.

Đối tượng dễ mắc bệnh

Những đối tượng dễ mắc bệnh bàn chân bẹt bao gồm:

• Người thừa cân, béo phì: Trọng lượng cơ thể quá lớn có thể tạo áp lực lên các cơ và dây chằng trong bàn chân, gây ra sự mất cân bằng và dẫn đến bàn chân bẹt.
• Người bệnh đái tháo đường: Tình trạng đái tháo đường có thể gây tổn thương các mạch máu và dây thần kinh trong bàn chân, dẫn đến sự suy yếu và bàn chân bẹt.
• Phụ nữ mang thai: Trong quá trình mang thai, trọng lượng cơ thể tăng lên và sự thay đổi nội tiết tố có thể ảnh hưởng đến cấu trúc và hỗ trợ của bàn chân, gây ra nguy cơ bàn chân bẹt.
• Người viêm hay rách gân vùng cổ chân do hoạt động cường độ cao: Các hoạt động cường độ cao, như chạy, nhảy, hay các hoạt động thể thao mạo hiểm, có thể gây tổn thương gân và cơ ở vùng cổ chân, dẫn đến sự mất cân bằng và bàn chân bẹt.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc có các yếu tố trên không đồng nghĩa với việc chắc chắn mắc phải bệnh bàn chân bẹt, mà chỉ tăng nguy cơ mắc bệnh.

Phương pháp chẩn đoán dị tật bàn chân bẹt

• Kiểm tra toàn diện bàn chân: Bác sĩ chuyên khoa có thể thực hiện kiểm tra toàn diện bàn chân để đánh giá cấu trúc và chức năng của nó. Quan sát tư thế đứng và dáng đi của người bệnh cũng được xem xét.
• Chẩn đoán hình ảnh: Để nâng cao độ chính xác của chẩn đoán, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện các xét nghiệm hình ảnh như chụp X-quang, chụp CT (Computed Tomography), hoặc chụp MRI (Magnetic Resonance Imaging). Những phương pháp này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về cấu trúc xương, khớp và mô mềm của bàn chân, giúp xác định rõ hơn về dị tật bàn chân bẹt.
• Thử nghiệm chức năng: Đôi khi, bác sĩ cũng có thể yêu cầu người bệnh thực hiện các thử nghiệm chức năng như kiểm tra mức độ linh hoạt, sức mạnh và cân bằng của bàn chân. Điều này giúp đánh giá tác động của dị tật bàn chân bẹt lên khả năng hoạt động hàng ngày của người bệnh.

Quá trình chẩn đoán bàn chân bẹt thường được tiến hành bởi bác sĩ chuyên khoa, như bác sĩ chấn thương chỉnh hình hoặc bác sĩ chuyên khoa chấn thương xương khớp, và phụ thuộc vào tình trạng cụ thể của người bệnh.

Chẩn đoán dị tật bàn chân bẹt

Quá trình chẩn đoán bàn chân bẹt thường được tiến hành bởi bác sĩ chuyên khoa, như bác sĩ chấn thương chỉnh hình hoặc bác sĩ chuyên khoa chấn thương xương khớp, và phụ thuộc vào tình trạng cụ thể của người bệnh.

Phương pháp điều trị chứng bàn chân bẹt

Phương pháp điều trị chứng bàn chân bẹt thường bao gồm các biện pháp sau:

Đối với trẻ em, điều trị bàn chân bẹt thường bắt đầu từ việc sử dụng các biện pháp phiến quân, như đeo ổn định chân, đệm chân hoặc móc chân. Những thiết bị này giúp duy trì vị trí đúng và hỗ trợ phát triển cơ và xương của chân.

Chương trình tập luyện và vận động định kỳ có thể được áp dụng để tăng cường sức mạnh và linh hoạt cho các cơ và dây chằng trong bàn chân. Điều này giúp cải thiện cân bằng và hỗ trợ chức năng đi lại.

Trong một số trường hợp nghiêm trọng, người bệnh có thể cần sử dụng các hỗ trợ chân tùy chỉnh, như giày chống trượt, giày chống lật, hoặc hỗ trợ chân tùy chỉnh để điều chỉnh cân bằng và hỗ trợ khi đi lại.

Trong những trường hợp nặng và không đáp ứng được với các biện pháp không phẫu thuật, phẫu thuật có thể được xem xét. Các phương pháp phẫu thuật như phẫu thuật chỉnh hình xương, cắt gãy xương để điều chỉnh vị trí, hoặc phẫu thuật tái xây dựng mô mềm có thể được thực hiện để cải thiện cấu trúc và chức năng của bàn chân.

Trong các phương pháp điều trị và phòng ngừa bàn chân bẹt, sử dụng các thiết bị và phụ kiện hỗ trợ có thể đóng vai trò quan trọng. Một ví dụ là việc sử dụng miếng lót giày đặc biệt được thiết kế để tạo vòm cong và giảm áp lực lên vùng vòm bàn chân. Các miếng lót giày như miếng lót giày Phiten được làm từ chất liệu như acrylic resin và polyester, mang lại độ đàn hồi tốt và cảm giác nhẹ nhàng khi di chuyển.

Miếng lót giày Phiten có công dụng làm giảm áp lực và ngăn ngừa các biến chứng xương khớp bằng cách tạo vòm cong tự nhiên cho chân. Việc sử dụng miếng đệm silicone trong miếng lót giày giúp phân bổ lực đồng đều và giảm áp lực lên vòm bàn chân khi di chuyển. Điều này có thể giúp giảm đau và giảm tác động lên các khớp cổ chân và đầu gối.

Tuy nhiên, quan trọng là lưu ý rằng việc sử dụng các phụ kiện và thiết bị hỗ trợ chỉ là một phần trong phương pháp điều trị và phòng ngừa bàn chân bẹt. Nếu bạn gặp vấn đề về bàn chân bẹt, tôi khuyên bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa chấn thương xương khớp hoặc chuyên gia y tế để được tư vấn và đề xuất phương pháp điều trị phù hợp nhất cho trường hợp cụ thể của bạn.

Mua ngay: Lót giày dành cho bàn chân bẹt

Điều quan trọng là điều trị bàn chân bẹt cần được tiến hành sớm để ngăn ngừa biến dạng và tác động tiêu cực lâu dài lên cơ thể. Việc tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa là quan trọng để đưa ra phương pháp điều trị phù hợp cho từng trường hợp cụ thể. Đồng thời trang bị ngay loại lót giày chuyên dụng hỗ trợ cho việc nâng đỡ vòm chân sẽ giúp bạn cải thiện và phòng ngừa bệnh lý này.