Nguy cơ viêm, rách chóp xoay và giải pháp cho người cao tuổi

Viêm chóp xoay vai là tình trạng viêm của các gân cơ chóp xoay, là bốn gân nhỏ giúp ổn định khớp vai. Rách chóp xoay vai là tình trạng rách một hoặc nhiều gân chóp xoay. Cả hai tình trạng này đều phổ biến ở người cao tuổi, đặc biệt là những người bị thoái hóa khớp vai.

1. Viêm và rách chóp xoay vai ở người cao tuổi

Chóp xoay vai bao gồm sự kết hợp của 4 cơ và gân liên quan. Nhóm cơ này giúp cho cánh tay và khớp vai có thể hoạt động dễ dàng đồng thời cung cấp sức mạnh cho cánh tay để thực hiện các cử động như nâng, ném, xoay. Chức năng xoay vai theo nhiều hướng khác nhau giúp ngăn chặn sự dịch chuyển của đầu xương và rối loạn về nhiễu lực cắt, từ đó duy trì mối liên kết giữa đầu xương cánh tay với hõm chảo.

Viêm và rách chóp xoay vai

Theo thời gian, do quá trình lão hóa tự nhiên hoặc các tác động bên ngoài, chóp xoay vai ở người cao tuổi dễ bị tổn thương, dẫn đến tình trạng rách chóp xoay. Vết rách có thể xảy ra một phần hoặc nhiều vị trí trong phức hợp gân chóp xoay, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến vận động khớp vai.

2. Nguyên nhân gây viêm và rách chóp xoay vai

Viêm gân chóp xoay vai là một vấn đề sức khỏe phổ biến ở người cao tuổi, gây ra những cơn đau nhức và hạn chế vận động đáng kể. Hiểu rõ các nguyên nhân tiềm ẩn của tình trạng này đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và điều trị hiệu quả.

Thoái hóa khớp vai theo thời gian:

Theo quy luật tự nhiên, sụn khớp vai dần dần bị hao mòn theo thời gian, dẫn đến tình trạng thoái hóa khớp. Quá trình này làm giảm khả năng đệm chèn của sụn, khiến các đầu xương cọ xát trực tiếp vào nhau, gây ra viêm và tổn thương các cấu trúc xung quanh, bao gồm cả gân chóp xoay.

Người lớn tuổi thường gặp các vấn đề về thoái hóa khớp vai

 

Lặp đi lặp lại các động tác vai quá mức:

Hoạt động thường xuyên đòi hỏi đưa tay lên cao, xoay vai nhiều, đặc biệt là trong công việc hoặc tập luyện thể thao, có thể gây áp lực quá mức lên chóp xoay. Áp lực lặp đi lặp lại này khiến gân bị mài mòn, micro-tear, dẫn đến viêm và rách gân theo thời gian.

Mang vác vật nặng không đúng tư thế: 

Nâng vật nặng không đúng cách, đặc biệt là khi đưa tay lên cao quá đầu, có thể tạo áp lực đột ngột lên khớp vai. Áp lực này có thể khiến gân chóp xoay bị căng đột ngột, dẫn đến rách gân.

Khiêng vác vật nặng có thể gây viêm rách chóp xoay

Chấn thương trực tiếp do va đập mạnh:

Té ngã, va đập mạnh vào vai có thể gây tổn thương trực tiếp cho gân chóp xoay, dẫn đến rách gân. Chấn thương do tai nạn thể thao hoặc tai nạn giao thông là những nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng này.

Ngoài ra, một số yếu tố khác cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ viêm gân chóp xoay vai ở người cao tuổi, bao gồm:

• Tiền sử gia đình: Nếu có người thân mắc bệnh, bạn có nguy cơ cao hơn.
• Giới tính: Nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nữ giới.
• Một số bệnh lý: Tiểu đường, vôi hóa gân, hội chứng Marfan,... có thể làm tăng nguy cơ.

3. Các giai đoạn của chấn thương chóp xoay vai

Việc điều trị chấn thương chóp xoay vai sẽ phụ thuộc vào giai đoạn và mức độ nghiêm trọng của tổn thương. Các giai đoạn của chấn thương chóp xoay vai

Giai đoạn 1: Viêm gân

Dấu hiệu cảnh báo đầu tiên của chấn thương chóp xoay là đau và sưng tại bao hoạt (bursa), giống như mô tả ở trên. Kèm theo đó có thể là tình trạng yếu vai và/hoặc hạn chế phạm vi cử động vai do kích ứng kéo dài hoặc chấn thương trực tiếp. Viêm gân có thể tiến triển thành rách một phần hoặc toàn bộ gân do các sợi gân bị yếu dần đi.

Giai đoạn 2: Rách một phần gân

Ở giai đoạn này, một phần của gân chóp xoay bị rách, dẫn đến đau nhức dữ dội hơn, đặc biệt khi thực hiện các động tác xoay vai hoặc đưa tay lên cao. Cánh tay cũng có thể bị yếu đi rõ rệt.

Giai đoạn 3: Rách toàn bộ gân

Đây là giai đoạn nặng nề nhất của chấn thương chóp xoay vai, khi toàn bộ gân bị rách. Cơn đau có thể dữ dội và liên tục, khiến cho việc cử động vai trở nên vô cùng khó khăn, thậm chí không thể thực hiện các động tác cơ bản như đưa tay lên cao, chải đầu,...

4. Viêm gân chóp xoay được điều trị như thế nào?

Việc điều trị hiệu quả phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tổn thương và giai đoạn phát triển của bệnh. Dưới đây là các phương pháp điều trị viêm gân chóp xoay vai theo:

Nghỉ ngơi:

• Giảm hoạt động gây đau nhức vai cho đến khi cơn đau và sưng giảm. Điều này giúp ngăn chặn tình trạng chèn ép và viêm thêm các gân.
• Tuy nhiên, tránh hoàn toàn vận động vai cũng không được khuyến khích vì có thể khiến khớp bị cứng và dẫn đến tình trạng "vai đông cứng".

Chườm lạnh:

• Chườm đá hoặc túi chườm lạnh lên vai giúp giảm viêm và đau.
• Chườm lạnh 2 lần/ngày, mỗi lần ít nhất 20-30 phút.
• Ngay cả việc massage nhẹ nhàng một viên đá lạnh trên vùng đau cũng có thể giúp giảm đau và sưng.

Chườm lạnh giúp giảm đau khớp vai do viêm

Thuốc chống viêm không steroid (NSAID):

• Các loại thuốc này tương tự như Aspirin (Motrin, Ibuprofen, Nuprin, Naprosyn, Advil, Aleve...) có tác dụng giảm đau và sưng.
• Có nhiều loại NSAID khác nhau, bác sĩ sẽ lựa chọn loại phù hợp với bạn.
• Những thuốc này có thể gây ra một số tác dụng phụ và chỉ nên dùng theo chỉ định của bác sĩ.

Vật lý trị liệu:

• Sau khi cơn đau và sưng giảm, vật lý trị liệu đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi.
• Các bài tập vật lý trị liệu nhẹ nhàng sẽ giúp cải thiện phạm vi cử động và tăng cường sức mạnh cơ bắp vai.
• Tuy nhiên, các bài tập vượt quá mức vai (tay đưa cao hơn vai) cần tránh vì chúng có thể tiếp tục gây chèn ép gân và làm tăng viêm.

5. Viêm gân chóp xoay vai: Khi nào cần phẫu thuật?

Viêm gân chóp xoay vai là một tình trạng phổ biến gây ra đau nhức và hạn chế vận động vai. Trong hầu hết các trường hợp, viêm gân chóp xoay vai không kèm theo rách rotator cuff và có thể được điều trị hiệu quả bằng các phương pháp bảo tồn như nghỉ ngơi, chườm lạnh, thuốc và vật lý trị liệu.

Tuy nhiên, phẫu thuật có thể trở thành lựa chọn cần thiết trong một số trường hợp sau:

• Đau dai dẳng: Nếu cơn đau do viêm gân chóp xoay vai không cải thiện sau nhiều tháng điều trị tích cực, phẫu thuật có thể được cân nhắc để loại bỏ nguồn gốc gây đau.
• Tiêm Corticosteroid không hiệu quả: Tiêm Corticosteroid có thể mang lại hiệu quả giảm đau tạm thời, nhưng nếu tiêm không mang lại hiệu quả lâu dài hoặc cần tiêm lặp đi lặp lại nhiều lần, phẫu thuật có thể là giải pháp tối ưu.

Hai loại phẫu thuật chính được sử dụng để điều trị viêm gân chóp xoay vai:

Thấu khớp vai (arthroscopy): Đây là phương pháp phẫu thuật ít xâm lấn hơn, sử dụng một thiết bị nội soi nhỏ gọi là arthroscope để quan sát bên trong khớp vai qua một vết rạch nhỏ. Bác sĩ có thể thực hiện các thao tác như bào mỏng mấu coracoid để tạo thêm khoảng trống cho gân chóp xoay, loại bỏ mô tổn thương và vá lại các rách nhỏ trên gân.

Phương pháp phẫu thuật ít xâm lấn thấu khớp vai (arthroscopy)

Phẫu thuật mở (open surgery): Phương pháp này được áp dụng trong trường hợp tổn thương nghiêm trọng hoặc rách lớn ở chóp xoay vai. Phẫu thuật mở có vết mổ lớn hơn và thời gian phục hồi cũng lâu hơn so với thấu khớp vai. Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ sẽ tạo thêm khoảng trống cho gân chóp xoay, cắt tỉa phần rách trên gân và loại bỏ một phần nhỏ xương cánh tay. Sau đó, gân bị tổn thương được khâu hoặc cố định lại vào xương cánh tay bằng đinh vít.

Quyết định phẫu thuật sẽ phụ thuộc vào tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân. Bác sĩ sẽ thảo luận chi tiết về các lựa chọn điều trị và rủi ro của phẫu thuật trước khi đưa ra quyết định. Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, không thể thay thế cho lời khuyên của bác sĩ. Nếu bạn đang gặp các vấn đề về vai, hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

6. Phòng ngừa viêm gân chóp xoay vai

Việc phòng ngừa đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ mắc bệnh và bảo vệ sức khỏe khớp vai. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả dành riêng cho người lớn tuổi:

Tập luyện thể dục phù hợp:

• Tập luyện thể dục thường xuyên giúp tăng cường sức mạnh và độ linh hoạt của cơ bắp vai, cải thiện khả năng vận động và giảm nguy cơ chấn thương.
• Lựa chọn các bài tập phù hợp với thể trạng và sức khỏe, ví dụ như đi bộ, bơi lội, tập yoga, thể dục dưỡng sinh,...
• Tham gia các lớp học thể dục dành cho người cao tuổi để được hướng dẫn bài tập phù hợp và an toàn.

Tập luyện thể dục đều đặn giúp giảm đau khớp vai

Duy trì tư thế đúng:

• Tư thế sai khi ngồi, đứng, nằm có thể gây áp lực lên vai và dẫn đến viêm gân chóp xoay vai.
• Giữ cho cột sống thẳng, vai thả lỏng, tránh cúi gằm đầu hoặc gù vai.
• Sử dụng ghế hỗ trợ có tựa lưng khi ngồi làm việc lâu.
• Điều chỉnh độ cao bàn ghế phù hợp để tránh vặn cổ tay hoặc khuỷu tay khi sử dụng máy tính hoặc viết lách.

Mang vác vật nặng đúng cách:

• Mang vác vật nặng không đúng cách có thể gây tổn thương cho khớp vai.
• Sử dụng cơ bắp chân để nâng vật nặng thay vì cơ bắp vai.
• Giữ vật nặng gần cơ thể và tránh vặn người khi mang vác.
• Sử dụng các dụng cụ hỗ trợ như xe đẩy, xe kéo để giảm bớt áp lực lên vai.

Chế độ ăn uống hợp lý:

• Chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất giúp nuôi dưỡng và bảo vệ sụn khớp, cải thiện độ linh hoạt của khớp vai.
• Bổ sung thực phẩm giàu vitamin C, D, E, canxi và protein để hỗ trợ sức khỏe khớp.
• Ăn nhiều trái cây, rau xanh, các loại hạt và cá béo.
• Hạn chế thức ăn nhanh, đồ chiên rán và thực phẩm chế biến sẵn.

Duy trì cân nặng hợp lý:

• Thừa cân béo phì gây áp lực lên khớp vai, làm tăng nguy cơ viêm gân chóp xoay vai.
• Duy trì cân nặng hợp lý bằng chế độ ăn uống lành mạnh và tập luyện thể dục thường xuyên.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng chế độ giảm cân phù hợp.

Khám sức khỏe định kỳ:

• Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề về sức khỏe, bao gồm các vấn đề về khớp vai.
• Nên khám sức khỏe định kỳ ít nhất 1 năm một lần, đặc biệt là người cao tuổi hoặc người có nguy cơ cao mắc bệnh.
• Bác sĩ sẽ chẩn đoán và đưa ra lời khuyên phòng ngừa phù hợp dựa trên tình trạng sức khỏe của mỗi người.

Sử dụng Băng đai hỗ trợ vai

Băng đai hỗ trợ vai Phiten là sản phẩm hỗ trợ hiệu quả cho người gặp các vấn đề về vai như viêm gân chóp xoay, rách gân, bong gân, trật khớp, đau nhức do vận động mạnh,... Băng đai giúp cố định và bảo vệ khớp vai, giảm đau nhức, hỗ trợ phục hồi sau chấn thương và nâng cao hiệu suất vận động.

Cách sử dụng Băng đai hỗ trợ vai Phiten:

Chọn size phù hợp: Băng đai Phiten có nhiều size khác nhau, bạn nên đo chu vi bắp tay trên để chọn size phù hợp.

Đeo băng đai:

• Xác định vị trí cần đeo băng đai trên vai.
• Quấn băng đai quanh vai, đảm bảo phần dán được cố định chắc chắn.
• Điều chỉnh độ chặt vừa vặn, không quá chật hoặc quá lỏng.

Sử dụng:

• Có thể đeo băng đai trong khi tập luyện thể thao, hoạt động thể chất hoặc khi cảm thấy đau nhức vai.
• Nên tháo băng đai khi ngủ hoặc nghỉ ngơi lâu.
• Vệ sinh băng đai thường xuyên bằng tay với xà phòng nhẹ và nước ấm.
• Phơi khô băng đai ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.

>>> Tham khảo: Băng đai bảo vệ vai Phiten dành cho người cao tuổi

Viêm và rách chóp xoay vai là vấn đề sức khỏe thường gặp ở người cao tuổi, gây ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống. Hy vọng bài viết trên giúp bạn hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp phòng ngừa, điều trị hiệu quả để bảo vệ sức khỏe khớp vai, giúp người cao tuổi sống khỏe mạnh, an toàn mỗi ngày.